Language/Kazakh/Grammar/Locative-Case/ro

Қазақша → Грамматика → 0 до A1 курсу → Тұрғын Кез

Сипаттама

Тұрғын кез қазақ тілінде жерге жату және жақындықты айту үшін пайдаланылады. Ол қазақ тілінің бірінші және екінші көрсеткілерінен бірі болып табылады. Осы көрсеткі аталымдары «да/де» және «на/не» болып табылады. «да/де» аталымы қазақ тілінің оңтүстік бөлігінде пайдаланылады, «на/не» аталымы еңбекшілердің және жалпы адамдардың пайдаланатын аталым болып табылады.

Тұрғын кездің пайдалануы

Тұрғын кез, белгілі жерге жату және жақындықты айту үшін қолданылады. Осы көрсеткімен қазақ тіліндегі жерлердің жақындығын, олардың орнын, жерге жатуын айтуға болады. Олардың пайдалануын көрсету үшін мысалдар қарастырылған:

• Мен кітапханада деректерді іздей аламын. (Мен деректерді кітапханада іздей аладым.)
• Олар мектептің жақсы жағында жұмыс істейді. (Олар мектептің жақын жағында жұмыс істейді.)
• Біз домбыранда өтіп кеттік. (Біз домбыранға өтіп кеттік.)
• Сіздер көшеде қайта тұрған болсаңыз, маған жазықтың орнын айта аласыз ба? (Сіз көше бойынша қайта тұрған болсаңыз, маған жазықтың орнын айта аласыз ба?)

Тұрғын кездің мәні

Тұрғын кездің жағында, олардың пайдалануына байланысты, бірнеше мәндер бар. Олар бұған дейін сәйкес келеді:

• Жерге жату, мүмкіндігін көбейту және жақындықты айту.
• Жерде жатуға байланысты, өзге мағыналарда пайдалану.
• Жерге жатуға байланысты, кездесу кезінде пайдалану.
• Жерде жатуға байланысты, есіктерде пайдалану.

Олардың барлық мәндері көрсетілгенін көру үшін, мысалдар қарастырылған:

Қазақша	Транскрипция	Румын тілімен аударма
Кітапханада	[kɘtɑphɑnɑdɑ]	În bibliotecă
Жақсы жағында	[ʒɑqsy ʒɑʁɘndɑ]	Într-o locație bună
Өтіп кеттік	[øtɘp kɘtːɘk]	Am mers
Қайта тұрған болсаңыз	[qɑjtɑ tʊrɣɑn bɔlsɑnəz]	Dacă vă întoarceți înapoi

Жақындықты айту

Тұрғын кездің бір мәні, жақындықты айту болып табылады. Осы мәнді пайдалануға қарағанда, аталым «да/де» болып табылады. Осы аталымды пайдалануға мысалдар қарастырылған:

• Қарағандықта || [qɑrɑʁɑndəqtɑ] || În Karaganda
• Алматыда || [ɑlmɑtədɑ] || În Almaty
• Балабанауда || [bɑlɑbɑnɑwdɑ] || În Balabanau
• Ақтөбеде || [ɑqtøbedə] || În Aktobe

Жерге жату

Тұрғын кездің екінші мәні, жерге жату болып табылады. Осы мәнді пайдалануға қарағанда, аталым «да/де» болып табылады. Осы аталымды пайдалануға мысалдар қарастырылған:

• Қошкөлдегі || [qɔʃkøldəɡi] || În Kosköl
• Алтынемелдегі || [ɑltənemeldəɡi] || În Altynemel
• Сырдарияда || [sərdɑrɘjədɑ] || Pe râul Syr Darya
• Теңіздегі || [teŋizdəɡi] || Pe mare

Тұрғын кезді қолдануға қатысты нұсқаулар

• Жерге жату және жақындықты айту мәндеріне көз жеткізуді білу маңызды. Олардың қолданылуы шектелген жерлерде және кездесу кезінде мүмкіндігінше пайдалануға тырысыңыз.
• Тұрғын кезді қолданғанда, оның пайдалануына сәйкес келетін аталымдарды дұрыс қолдану маңызды.
• Тұрғын кезді қолдануға қатысты сұрақтарыңыз болса, оларды оқытушыға сұраңыз.

Қосымша материалдар

• Тұрғын кез туралы ақпарат
• Тұрғын кез туралы ақпарат

Cuprins - Curs de Kazahă - De la 0 la A1

• Prezentarea cursului

  ---

Pronunția în Kazahă

• Consoane
• Vocale
• Accent și intonație

  ---

Saluturi și expresii de bază

• Întâlnire și salutare
• Expresii pentru întrebări
• Numere și numărătoare

  ---

Cazurile în Kazahă

• Cazul nominativ
• Cazul acuzativ
• Cazul genitiv
• Cazul dativ
• Cazul locativ
• Cazul instrumental

  ---

Mâncare și băuturi

• Vocabular de bază pentru mâncare
• Expresii pentru restaurante
• Verbe pentru gătit

  ---

Verbe

• Timpul prezent
• Timpul trecut
• Timpul viitor
• Modul imperativ

  ---

Tradiții și obiceiuri

• Sărbători de nuntă
• Festivaluri și sărbători
• Muzică și dans
• Bucătărie și artă culinară

  ---

Familie și relații

• Vocabular de bază pentru familie
• Relații romantice
• Prietenie și socializare

  ---

Adjective

• Adjective atributive și predicative
• Gradele comparativ și superlativ
• Adjective posesive

  ---

Călătorii și direcții

• Vocabular de transport
• Cum să întrebi și să dai direcții
• Cazare și găzduire

  ---

Pronume

• Pronume personale
• Pronume demonstrative

  ---

Cumpărături și consumism

• Vocabular de bază pentru cumpărături
• Mărimi și măsurători
• Bani și plata

  ---

Artă și literatură

• Scriitori și poeți faimoși
• Povestiri și legende populare
• Arte vizuale și meșteșuguri

  ---

Adverbe

• Adverbe generale
• Adverbe temporale
• Adverbe modale

  ---

Sănătate și urgențe medicale

• Vocabular medical de bază
• Expresii pentru urgențe medicale

  ---

Sport și recreere

• Sporturi populare în Kazahstan
• Jocuri și distracții tradiționale
• Distracții și viață de noapte

  ---

Prepoziții și postpoziții

• Prepoziții simple
• Prepoziții și postpoziții compuse

  ---

Natură și mediu

• Vocabular de bază pentru natură
• Expresii despre vreme
• Termeni de ecologie și conservare